|
Efekty kształcenia Cele i zadaniaClick to read
Zakończenie tego modułu da Państwu wiedzę o tym: Czym jest praca zdalna i jak może ona, jako środek antycovidowej odporności (’resilience’) korzystnie wpłynąć na Państwa przedsiębiorstwo Praca zdalna oraz praktyka korzystania z niej Czym jest „praca zdalna”?Click to read
'Praca zdalna' to polskie tłumaczenie używane w odniesieniu do angielskich określeń ’telework’ oraz ’remote work’. Jest ona definiowana jako wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), takich jak smartfony, tablety, laptopy i komputery stacjonarne, do pracy wykonywanej poza siedzibą pracodawcy (Eurofound i ILO, 2017). Innymi słowy, praca zdalna (w j. angielskim, obok terminu ’remote work’ określana też mianem ’telework’) oznacza pracę przy pomocy technologii teleinformatycznych, wykonywaną spoza siedziby pracodawcy. Ogólnie rzecz biorąc (nie zawsze – zależy to od odpowiedniego porządku prawnego) – powinna być ona wykonywana na podstawie swobodnego uzgodnienia pracodawcy i pracownika (do 2023 r. - tak NIE BYŁO w PL) • Istnieje sporo aspektów PRACY ZDALNEJ, które należy wyjaśnić w ramach takiego porozumienia – np. miejsce wykonywania takiej pracy (np. w miejscu zamieszkania pracownika lub gdzie indziej), godziny pracy (na podstawie harmonogramu), praca do wykonania, narzędzia do komunikacji (i kto ma je zapewniać), ustalenia dot. mechanizmów nadzoru nad składaniem sprawozdań z podjętych prac oraz opłacenie kosztów Przed pandemią COVID-19, jedynie niewielki odsetek pracowników wykonywał okazjonalnie pracę z domu To, czy dana praca może być wykonywana zdalnie zależy od szeregu czynników, np.: • Struktury gospodarki i zatrudnienia danego państwa; struktury gospodarczej i zawodowej danego kraju Możliwość pracy z domu wzrasta wraz z poziomem rozwoju gospodarczego danego kraju - jest to najbardziej prawdopodobne w krajach o dużej liczbie miejsc pracy w branży ICT, w ramach usług profesjonalnych, finansów i ubezpieczeń oraz administracji publicznej. Jednakże, w wyniku rządowych (w poszczególnych państwach UE) nakazów pozostania w domach, prawie 40% pracowników w Europie zaczęło pracować zdalnie w pandemii. Jak Państwa przedsiębiorstwo może skorzystać na pracy zdalnej? • Może ona pomóc uniknąć zwiększenia ilości przypadków COVID-19
Kwestie, które należy wziąć pod uwagęClick to read
Praktyka działania przedsiębiorców powinna uwzględniać szereg kwestii, dotyczących np: • Czasu pracy i organizacji pracy; Praktyka działania przedsiębiorców powinna być dostosowana do sytuacji i obejmować ustalanie priorytetów, obciążenia pracą, zadań i terminów. Typowe kroki w tym zakresie mogą obejmować: • Poproszenie pracowników o przygotowanie indywidualnego Planu Pracy zdalnej, który powinien zostać omówiony i uzgodniony z ich bezpośrednim przełożonym / w ramach danego zespołu (w zależności od tego, co ma zastosowanie). Takie Plany Pracy powinny uzupełniać aktualne Plany Pracy i związane z nimi procedury Kwestie dotyczące szkoleń Przedsiębiorcy muszą przyjąć do wiadomości, że zarówno dla pracowników, jak i menedżerów praca zdalna wiąże się z przewartościowaniem starych przyzwyczajeń w pracy i uczeniem się nowych umiejętności (czasem trzeba to zrobić bardzo szybko). Działania w tym zakresie mogą obejmować: • Otwarte dzielenie się w zespołach pomysłami i wskazówkami dotyczącymi efektywnego wykonywania pracy zdalnej; to samo dotyczy dzielenia się wyzwaniami wokół rytmu pracy, zarządzania czasem i zdrowych nawyków Kwestie dotyczące zarządzania wydajnością pracy Jednym z najważniejszych źródeł stresu dla każdego przedsiębiorcy współpracującego z zespołami pracującymi zdalnie jest utrzymanie wydajności zespołu. Typowe kroki podejmowane w tym zakresie mogą obejmować: • Bardzo jasna werbalizacja oczekiwanych wyników. Bycie jak najbardziej konkretnym w kwestii oczekiwań wobec pracowników znacznie zmniejsza potencjalną dwuznaczność i możliwość nieporozumień; może to również prowadzić do większego upodmiotowienia i autonomii pracownika zdalnego w pomyślnym wykonaniu jego zadań Nie zapominaj o pozytywnej informacji zwrotnej, zawsze, gdy zadanie zostało dobrze wykonane! Kwestie dotyczące digitalizacji Digitalizacje - socjotechniczny, ewoluujący proces, który zachodzi na poziomie indywidualnym, organizacyjnym, społecznym i globalnym (Legner et al., 2017). Kroki, jakie powinni podjąć przedsiębiorcy w tym zakresie, mogą obejmować: • Przegląd potrzeb technologicznych i zasobów pracowników pracujących w domu (pracownicy zdalni) Kwestie dotyczące komunikacji Istnieją dowody na to, że zespoły pracujące zdalnie stają przed poważniejszymi wyzwaniami komunikacyjnymi niż zespoły pracujące twarzą w twarz (Hertel et al., 2005). Aby sprostać takim wyzwaniom, przedsiębiorcy mogą podjąć w tym zakresie następujące kroki: • Ustanowienie wewnętrznych norm komunikacyjnych nastawionych na przewidywalność i pewność do wirtualnych rozmów. Mogą one obejmować preferowany czas odpowiedzi, styl pisania i ton, a także długość i poziom szczegółowości wiadomości, czas realizacji itp. Komunikacja nie powinna ograniczać się do treści, ale powinna obejmować również społeczne aspekty pracy + kontynuowanie biurowych „tradycji” tam, gdzie to możliwe Kwestie dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy BHP Oprócz korzyści dla samopoczucia pracowników zdalnych, praca zdalna może wiązać się z wyzwaniami - główne z nich to ryzyko psychologiczne i ergonomia. Aby sprostać takim wyzwaniom, przedsiębiorcy mogą podjąć w tym zakresie następujące kroki: • Sprecyzowanie praw i obowiązków pracowników zdalnych w zakresie ich zdrowia i bezpieczeństwa podczas pracy w domu Zgodnie z przeglądem literatury czasopisma The Lancet, w badaniach ankietowych osób poddanych kwarantannie odnotowano np. depresję, stres, obniżony nastrój, drażliwość, złość (Brooks i in., 2020, ILO 2020). W tym zakresie przedsiębiorcy mogą podjąć następujące kroki: • Aktualizacja i wzmocnienie pozycji specjalistów ds. zdrowia i bezpieczeństwa (BHP) w zakresie narzędzi i procesów dotyczących systemów wsparcia zdrowia pracowników, środowiska pracy, szkoleń, informacji i mechanizmu zgodności w zakresie BHP i protokołów ergonomicznych opracowanych dla pracowników zdalnych Przepisy zawarte w Konwencji MOP o bezpieczeństwie i zdrowiu w pracy z 1981 r. (nr 155) oraz w towarzyszącym jej zaleceniu (nr 164) oferują odpowiednie wskazówki i środki w tym zakresie Kwestie dotyczące work-life balance (WLB) Jedno z kluczowych wyzwań dla pracowników pracujących zdalnie w czasie pandemii (i po niej) to konflikt między pracą a życiem osobistym, którego doświadczają oni z powodu zatarcia granic między pracą a życiem osobistym. W celu złagodzenia tego konfliktu przedsiębiorcy mogą: • Wspierać zarządzanie granicami między życiem zawodowym a prywatnym poprzez ustalanie jasnych oczekiwań dotyczących wyników pracy, a jednocześnie oferowanie pracownikom zdalnym elastyczności w zarządzaniu własnym harmonogramem pracy w oparciu o ich indywidualne potrzeby i preferencje Kwestie dotyczące zobowiązań prawnych i umownych Jednym z kluczowych wyzwań dla pracy zdalnej jest sprecyzowanie warunków pracy zdalnej, w tym lokalizacji, zwrotu kosztów pracy zdalnej, jak również procedur powiadamiania w razie wypadków. Przedsiębiorcy mogą podjąć następujące kroki: • Monitorowanie, czy dany porządek prawny przewiduje nieopodatkowaną rekompensatę kosztów dla pracowników zdalnych za koszty związane z pracą w domu oraz informowanie i wspieranie pracowników zdalnych w ubieganiu się o otrzymanie tego wsparcia finansowego Kwestie dot. transgranicznego świadczenia pracy zdalnej Bardzo ważnym i często pomijanym wyzwaniem są kwestie związane ze świadczeniem pracy zdalnej z zagranicy. Poniższe zagadnienia powinny być wzięte pod uwagę przez przedsiębiorców: • Wyjaśnienie konsekwencji dotyczących podatków dochodowych od osób fizycznych oraz płatności z tytułu ubezpieczeń społecznych w przypadku wykonywania przez pracowników pracy zdalnej z innego państwa niż państwo, w którym znajduje się siedziba pracodawcy. Niezbędny może okazać się wniosek o wydanie dokumentu przenośnego A1 (PD A1)
Praca zdalna w państwach Partnerów Projektu Click to read
Belgia: https://www.etuc.org/en/rules-teleworking-belgium; https://cms.law/en/int/expert-guides/cms-expert-guide-to-mobile-working/belgium Chorwacja: https://cms.law/en/int/expert-guides/cms-expert-guide-to-mobile-working/croatia; https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=ccd49a34-af61-46b2-9501-5dd31c421ecf Grecja: https://en.sev.org.gr/wp-content/uploads/2020/06/Telework_SEV_english.pdf ; https://www.eurofound.europa.eu/fr/publications/article/2008/telework-in-greece Włochy: https://www.bollettinoadapt.it/wp-content/uploads/TELELAVORO-tiraboschi.pdf Hiszpania: https://nhglobalpartners.com/remote-working-law-decree-spain/ • Praca zdalna na poziomie UE: • Raport Europejskiej Agencji ds. Pracy (ELA) ’Impact of teleworking during the COVID-19 pandemic on the applicable social security’ (lipiec 2021) – przegląd środków i/lub działań podjętych w państwach członkowskich UE w celu ułatwienia elastycznego podejścia do obowiązującego zabezpieczenia społecznego transgranicznych pracowników zdalnych Praca zdalna w Polsce (ze szczególnym uwzględnieniem najważniejszych zmian) Relewantne akty prawne • Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2020, poz. 374, z późn. zm. – dalej zwany „Specustawą covidową”); • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz.U. 1974, nr 24, poz. 141 – dalej zwany „Kodeksem Pracy”) • W odniesieniu do pracy zdalnej - 8 czerwca 2022 r. na stronie internetowej Sejmu RP pojawił się projekt najnowszej wersji ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, przewidujący m.in. wprowadzenie do Kodeksu pracy przepisów dotyczących pracy zdalnej (druk sejmowy nr 2335, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/druk.xsp?nr=2335), przyjęty przez Sejm RP w dniu 1.12.2022 r. Główne nowości i cel regulacji pracy zdalnej w Kodeksie pracyClick to read
• Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie przepisów dotyczących „pracy zdalnej", które zastąpiłyby regulacje dotychczas istniejącej w Kodeksie Pracy instytucji prawnej, zwanej obecnie „telepracą”. Pierwotnym celem nowych przepisów było wejście w życie, gdy przestaną obowiązywać nadzwyczajne przepisy dotyczące pracy zdalnej zawarte w specustawie covidowej z dnia 2 marca 2020 r. Nowa definicja pracy zdalnej w Polsce - przewidziana w nowelizacji Kodeksu pracy Art. 6718. Praca może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (praca zdalna). Uzgodnienie stron dotyczące wykonywania pracy zdalnej Click to read
Proponowany art. 67 (19) § 1 Kodeksu Pracy: § 1. Uzgodnienie między stronami umowy o pracę dotyczące wykonywania pracy zdalnej przez pracownika może nastąpić: 1) przy zawieraniu umowy o pracę albo Polecenie pracodawcy dot. wykonywania pracy zdalnej Proponowany art. 67 (19) § 3 Kodeksu Pracy: § 3. Praca zdalna może być wykonywana na polecenie pracodawcy: 1) w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub – jeżeli pracownik złoży bezpośrednio przed wydaniem polecenia oświadczenie w postaci papierowej lub elektronicznej, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej. Wniosek pracownika o wykonywanie pracy zdalnej Click to read
Pracownik może złożyć wniosek o wykonywanie pracy zdalnej, a pracodawca ma obowiązek go uwzględnić, w przypadku: • pracownika, o którym mowa w art. 142(1) § 1 pkt 2 i 3, Zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce Click to read
• Wypadki podczas pracy zdalnej; Okazjonalna praca zdalnaClick to read
• Ustawodawca w projekcie wprowadza również możliwość okazjonalnego wykonywania pracy zdalnej na wniosek pracownika, przez okres nieprzekraczający 24 dni w roku kalendarzowym. |
Test Yourself!
Description:
Pandemia COVID-19 zapoczątkowała prace legislacyjne nad dotychczas nieuregulowaną sferą pracy zdalnej w Polsce.
Duża niepewność związana z ponownym otwarciem zakładów pracy / przedsiębiorstw wiąże się z koniecznością przestrzegania szeregu rygorystycznych przepisów BHP, a utrzymujące się ograniczenia, jak również fizyczne oddalenie mogą nie umożliwić bezpiecznego powrotu całej załogi do siedziby pracodawcy. Praca zdalna (remote work) będzie w tym okresie nadal konieczna dla przynajmniej części pracowników.
Należy chronić grupy wysokiego ryzyka i grupy wrażliwe, dlatego też praca zdalna w domu będzie bardzo atrakcyjną alternatywą przynajmniej na czas trwania pandemii.
Rozszerzone wykorzystanie pracy zdalnej może nie skończyć się wraz z pandemią, ale może stać się częścią “nowej, lepszej normalności” w nadchodzących latach, wspieranej przez cyfryzację, zaawansowaną komunikację i technologie chmurowe.
Z powyższych powodów omówienie tych aktualnych zagadnień w osobnym szkoleniu jest jak najbardziej zasadne.
Istotne jest zatem omówienie:
- czym jest praca zdalna;
- kwestie, które należy wziąć pod uwagę w praktyce działań przedsiębiorców, wprowadzających pracę zdalną (w tym kwestie czasu pracy i organizacji pracy; szkoleń; zarządzania wydajnością pracy; digitalizacji; komunikacji; bezpieczeństwa i higieny (BHP) oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym (work-life balance, WLB); prawnych i umownych konsekwencji działań przedsiębiorcy; kwestii związanych z transgranicznym świadczeniem pracy zdalnej, w tym sytuacji prawnej pracowników zatrudnianych przez polskich przedsiębiorców, którzy wykonują pracę zdalną spoza Polski (z zagranicy)
Obecnie pracę zdalną w Polsce reguluje art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2020, poz. 374, z późn. zm. – dalej zwanej „Specustawą covidową”). Przepis ten został wprowadzony w związku z wybuchem pandemii i może być stosowany wyłącznie przez czas trwania tzw. stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a także przez okres 3 miesięcy po ich odwołaniu. Oznacza to, że na dzień dzisiejszy - jest to przepis przejściowy.
Polski ustawodawca od dawna jednak przewiduje stworzenie nowych ram prawnych dla pracy zdalnej. Jej przepisy mają zostać włączone do polskiego Kodeksu pracy. Przepisy te mają łączyć trzy rodzaje pracy zdalnej: pracę zdalną całkowitą lub częściowo zdalną jako zasadę, pracę zdalną w okresach stanu epidemii lub “ oraz tzw. "pracę zdalną okazjonalną" (która ma być dostępna przez 24 dni w roku).
Przewidywane przepisy mają przewidywać, że praca zdalna będzie wprowadzana w drodze porozumienia pracodawcy i pracownika; a także, że pracodawca będzie ponosił koszty takiej pracy. Ten ostatni będzie miał pokrywać koszty energii, internetu i telefonu lub wypłacać ryczałt w tym zakresie.
Obok celów wysłowionych w niniejszego szkolenia, istotnym celem jest poznanie obecnych i przewidywanych przepisów oraz sposobów ich wykorzystania w praktyce (z uwzględnieniem praktycznych kwestii, które mogą pojawić się w przyszłości).
Keywords
Praca zdalna; pracodawca; pracownik; miejsce pracy; praca z domu; digitalizacja; work-life balance; transgraniczna praca zdalna
Bibliography
Praca zdalna w polskim systemie prawnym [Remote work in Poland's legal system], M. Mędrala (red.), Warszawa 2021;
Outline of Polish Labour Law System (red. K. W. Baran), Warszawa 2016;
Aspekty pracy zdalnej z perspektywy pracownika, pracodawcy i gospodarki [Aspects of Remote Work from the Perspective of the Employee, Employer and the Economy], PARP, grudzień 2021;
Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce [Report on the state of the SME sector in Poland], PARP, Warszawa 2020;
The impact of the pandemic in the business, Annual report 2021, Small Enterprises' Institute - IME GSEVEE, https://imegsevee.gr/wp-content/uploads/2021/11/etisia_ekthesi_2021.pdf.
Sz. Kubiak, Proposed changes in labour law relating to remote work, News from Poland, 23.12.2021;
Ł. Kobroń-Gąsiorowska, (2022), The remote working model for Polish labour law, Italian Labour Law E-Journal, 15(1), 171–186. https://doi.org/10.6092/issn.1561-8048/13841
Teleworking during the COVID-19 pandemic and beyond. A practical guide, Geneva: International Labour Office, lipiec 2020, ISBN 978-92-2-032405-9 (web PDF)
Europejski Urząd ds. Pracy (ELA), Impact of teleworking during the COVID-19 pandemic on the applicable social security (July 2021) – overview of measures and/or actions taken in the EU Member States to facilitate a flexible approach to the applicable social security of teleworking cross-border workers;
M. Grzegorczyk, L. Nurski, T. Schraepen, Cross-border telework in the EU: fab or fad?, https://www.bruegel.org/blog-post/cross-border-telework-eu-fab-or-fad
REMOTE WORKING & PRODUCTIVITY – Poland In:
https://www.youtube.com/watch?v=la5mBHbhpis
REMOTE WORK – Poland In:
https://www.youtube.com/watch?v=ySQyeCnpxnI
News from Poland—Business & Law, episode 5: Proposed changes in labour law relating to remote work, 01.07.2021: https://codozasady.pl/en/p/news-from-poland-business-law-episode-5-proposed-changes-in-labour-law-relating-to-remote-work