Dowiedz się czym jest model biznesowy
Poznaj kluczowe elementy modelu biznesowego.
Dowiedz się naczym polegają elastyczne struktury organizacyjne
Dowiedz się jak można wdrażać nowe technologie i strategie cyfryzacji
 

Model biznesowy to podstawa funkcjonowania większości przedsiębiorstw. Każda firma w mniejszym lub większym stopniu opiera swoje działania na modelu biznesowym. Każde działanie biznesowe powinno mieć konkretny cel.

Model biznesowy firmy to pojęcie, które ma wiele definicji. Wspólnym mianownikiem jest stwierdzenie, że model biznesu to długofalowy plan na podniesienie zysku operacyjnego przedsiębiorstwa. Model biznesowy to unikatowy przepis danej firmy na sprzedawanie produktu lub usługi.

Pandemia, wraz z sytuacją polityczną, klimatyczną oraz innymi czynnikami występującymi na całym świecie, wykazała konieczność uwzględniania w procesie planowania strategicznego kwestii zewnętrznych — nawet tych najbardziej nieprawdopodobnych.  Niektóre ze zmian miały swój początek wcześniej, inne zostały wprowadzone w odpowiedzi na pandemię COVID-19, a kolejne w jej wyniku nasiliły się lub przyspieszyły. Jednak największa zmiana dokonała się na polu całkowitego wzajemnego powiązania wszystkiego ze wszystkim — środowiska, rządów poszczególnych krajów, rynków, społeczeństw, firm i — jak pokazał nam COVID-19 — ludzi.

Business model przede wszystkim porządkuje informacje o produkcie oraz pozwala w prosty i często w wizualny sposób pokazać komu i jak będzie firma sprzedawać produkty i usługi.

Trzy kluczowe elementy ulepszania modelu biznesowego (podlegają one nieustannym zmianom)

→ propozycje wartości 
→ modele operacyjne
→ wykorzystywanie wartości

Inwestowanie w ludzi ma kluczowe znaczenie dla poprawy modelu biznesowego!

Tworząc model biznesowy, w pierwszej kolejności odpowiadamy na cztery proste pytania:

Struktura organizacyjna to sposób formalnej organizacji firmy, obejmujący elementy takie jak komórki organizacyjne, działy, stanowiska, części wyodrębnianych przez samą firmę i pracowników, a także powiązania między nimi, jak np. przepływ informacji, formalny podział obowiązków, przynależność, uprawnienia, odpowiedzialność. Strukturę organizacyjną dzieli się na scentralizowane i zdecentralizowane, mówiące o tym, kto podejmuje większość decyzji w przedsiębiorstwie oraz na struktury sformalizowane i niesformalizowane. Struktura biznesu w obecnej formie nie spełnia już wymagań ery cyfrowej. 

Struktura organizacyjna firmy to pojęcie bardzo szerokie. Wyróżnia się jej wiele typów za pomocą różnych kryteriów, takich jak:

a) podstawowe typy struktur organizacyjnych: struktura dywizjonalna, struktura zadaniowa (projektowa), struktura macierzowa, struktura hybrydowa (mieszana);
b) ze względu na rozpiętość kierowania i liczbę szczebli zarządzania: struktura płaska, struktura smukła;
c) klasyczne: struktura liniowa; struktura funkcjonalna; struktura liniowo-sztabowa;
d) nowoczesne: struktura procesowa; struktura sieciowa; struktura wirtualna; struktura fraktalna; inne;
e) ze względu na podział zadań: struktury typu U (unitary); struktury typu M (multidivisional); struktury typu H (holding);
f) ze względu na konfigurację strukturalną: struktura prosta; biurokracja maszynowa; biurokracja profesjonalna; struktura dywizjonalna; adhokracja; struktura misyjna; struktura polityczna.

Struktura organizacji dostarcza odpowiedzi na pytania:

• Kto z kim może i powinien kontaktować się i współpracować, a jakie związki są zakazane?
• Kto, o czym i o kim decyduje i kto, komu w jakiej sprawie i jak podlega?
• Kto, za co i za kogo odpowiada i w jaki sposób?
• Kto, co i od kogo wie i jak ma tę wiedzę wykorzystać?
• Jaki jest podział korzyści i przywilejów (materialnych, prestiżowych i innych) między członkami organizacji?

Główną przeszkodą utrudniającą zmienianie tych standardów organizacyjnych jest strach przed nieznanym. 

„Dopóki nie pomożesz komuś zrozumieć, że może zarabiać i generować wartość w inny sposób, nie zmieni się, ponieważ jest to zbyt przerażające.”

Niejednokrotnie procedury działania przez przedsiębiorców okresie pandemii były tworzone na bieżąco. Należy zatem spróbować przewidzieć takie zdarzenia w przyszłości i zweryfikować w związku z tym swój model biznesowy. Z drugiej strony wypracowane w tym okresie procedury działania pozwolą, jak się wydaje, uniknąć w przyszłości dylematu jaki mieli pracownicy w początkowym okresie Pandemii Covid-19, czyli: „kariera albo życie osobiste”. Także na działalność firm w tym okresie miał wpływ braku wdrożeń stosownych narzędzi cyfrowych i braku elastyczności modeli ich działalności.

Pandemia pokazała nie tylko zalety, ale także uwypukliła w sposób szczególny wady wypływające z pracy online. Ujawniła fakt poczucia u niektórych pracowników, że w pracy muszą być teraz non stop dyspozycyjni. Oczywiście są zalety pracy w domu, jak choćby oszczędności wynikające z braku dojazdu do niej, ale przede wszystkim pokazała występowanie niepokojącego zjawiska zacieranie się granic między tym, co prywatne, a tym co służbowe.

Przedsiębiorcy musieli na bieżąco zmieniać swoje modele biznesowe i dopasować je do otaczającej ich rzeczywistości, a doświadczenie, które nabyli w okresie pandemii pozwoli im sprawnie reagować na podobne zdarzenia w przyszłości. Np. praca online powodować mogła obawy pracowników, że mogą zostać wykluczeni z udziału w ważnych zebraniach i projektach i tym samym ich kariery zawodowe mogły zostać spowolnione lub też po prostu zatrzymane.  Z czasem „odkryto” odpowiednie narzędzia, które stworzyły namiastkę relacji w przedsiębiorstwach i wpłynęły na poprawę poziomu zaufania w firmach.

Planując i realizując działania, które wesprą dziś pracowników, a w szczególności kobiety, w ich rozwoju zawodowym, pracodawcy powinni wykazać się zindywidualizowanym i empatycznym podejściem. Należy poznać potrzeby konkretnych pracowników. Nieco inne oczekiwania będą mieli np. ci zaangażowani w opiekę nad bliskimi, a inne ci, którzy takich obowiązków nie mają.

Doświadczenie okresu pandemii Covid-19 pokazało także, że pilną sprawą jest zadbanie o dobrostan pracowników, zaspokojenie ich najważniejszych potrzeb, poszanowanie wyznawanych przez nie wartości, relacje oparte na zaufaniu do firmy, przełożonych i współpracowników. Historie firm, które przetrwały w pandemii, a tym bardziej tych, które w niej poszły do przodu, pokazują, jak wiele zależało od zaangażowania i zachowania zatrudnionych w nich osób. Właściwe działania pracodawców mają i będą miały w przyszłości fundamentalne znaczenie dla rozwoju zawodowego pracowników, a zatem także dla rozwoju firm.

Elastyczny model pracy staje się standardem!
Pandemia pokazała, że istnieje potrzeba ponownego zdefiniowania co oznacza „elastyczny czas pracy“, a co „dyspozycyjność“. Elastyczne godziny pracy nie oznaczają wyłącznie „pracy z domu”, co stało się normą w pandemii. Mogą również przybrać formę ustaleń umożliwiających pracownikom wnoszenie wkładu do biznesu, pomagając im zarazem zachować równowagę między życiem prywatnym i zawodowym. 

Możliwe rozwiązania to np. zmniejszony wymiar godzin pracy, wydłużony dzień pracy przy skróconym tygodniu pracy lub dzielenie danego stanowiska między dwie osoby. Co ważne, nie może to być „atrakcyjna opcja“ tylko dla rodziców. Powinien to być standard dostępny dla wszystkich.

Równie istotne, jak wprowadzenie odpowiednich zasad i elastycznych warunków pracy, jest budowanie kultury umożliwiającej pracownikom czerpanie korzyści z nowych reguł bez obawy o swoją przyszłość zawodową. Bez tego elastyczne warunki pracy nigdy nie zostaną w pełni wykorzystane.

Wdrażanie technologii – etap działalności naukowo-technicznej, w którym efekty pracy naukowej w obszarze nauk podstawowych i stosowanych, w tym ściśle ukierunkowanych na osiągnięcie celów praktycznych prac badawczo-rozwojowych, są realizowane w praktyce, np. przez uruchomienie nowych technologii lub modyfikacje technologii istniejących.

W okresie pandemii Covid-19 praktycznie z dnia na dzień przedsiębiorstwa, od małych firm, po globalne korporacje, przeniosły swoje kluczowe procesy do chmury. 
Pandemia pokazała korzyści płynące z faktu posiadania różnych narzędzi cyfrowych, bez których przedsiębiorstwo w zasadzie nie powinno działać w tak ekstremalnie trudnym otoczeniu (np. komunikatory). Pokazała nie tylko potencjał narzędzi cyfrowych, w wykonywaniu codziennych zadań, ale wręcz koniczności ich stosowania niezależnie czy mamy do czynienia z pandemią czy też nie. Ujawniła także słabości przedsiębiorców płynące z braku posiadania narzędzi cyfrowych, co miało, jak się wydaje, bezpośrednie przełożenie na ograniczenie, jak i wręcz zaprzestanie prowadzenia przez nich działalności. Uświadomiły także fakt, że w okresie po pandemii i w  oczekiwaniu na podobne zdarzenia, należy natychmiast wdrażać w przedsiębiorstwach narzędzia cyfrowe odpowiednie dla ich działalności. 

W przypadku dużych inwestycji wdrożenie jest złożonym procesem biznesowym. 

Wymaga zaangażowania dużych interdyscyplinarnych zespołów specjalistów, w tym m.in.:
- naukowców opracowujących teoretyczne podstawy procesu produkcyjnego;
- projektantów budynków i urządzeń; 
- wykonawców instalacji technicznych; 
- informatyków przygotowujących systemy sterowania ich pracą;
- specjalistów w dziedzinie badań i analizy rynku. 

Koordynacją pracy takich zespołów zajmują się wyspecjalizowani menedżerowie.

Pandemia Covid-19 pokazała, że podstawą działalności przedsiębiorstwa w tak trudnym okresie jest zaufanie! Co istotne należy wykorzystać okres pandemii i doświadczenie nabyte w tym czasie do poprawy tegoż zaufania, co będzie miało z kolei istotne znaczenie w przyszłości. Należy podkreślić, że zaufanie wydaje się być istotą prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwo, zarówno w pandemii jak i podstawą jego działalności w okresie po niej, a przed wszystkim w oczekiwaniu na podobne zdarzenia w przyszłości.

Należy podkreślić dwa zasadnicze rodzaje zaufania:

→ Zaufanie między współpracownikami, pracownikami, kierownikami, działami i zespołami – np. zaufanie, że podczas pracy zdalnej pracownicy efektywnie i odpowiednio wykorzystują czas pracy.
→ Zaufanie do danych i rozwiązań cyfrowych, np. że nie wyciekną dane.

Przykładowe etapy wdrażania nowej technologii:

1. Zacznij od podstaw. Skoncentruj się na narzędziach usprawniających komunikację, zarządzanie dokumentami, przepływem pracy i zarządzanie praktykami

2. Upewnij się, że wszyscy mają dostęp do narzędzi.

3. Stwórz środowisko, w którym zachęca się do otwartego dialogu, aby zapewnić zespołowi komfort korzystania z technologii.

4. Skup się, upewniając się, że każde narzędzie pomaga osiągnąć ogólne cele firmy.

5. Włącz kluczowych interesariuszy do rozmów na temat tego, jaka technologia działa i obszarów, w których można ją ulepszyć.

6. Nie bój się zlecić procesu wdrożenia na zewnątrz.

7. Opracuj proces oceny i wdrożenia podczas przeglądu nowych technologii, aby upewnić się, że są one zgodne z celami firmy.

Planowanie strategiczne nie dotyczy tylko finansów. Pandemia pokazała nam, że  firmie potrzebne są także plany na wypadek wystąpienia zagrożenia podobnego w skutkach do pandemii Covid-19 w przyszłości lub po prostu pojawienia się nowych szans. Należy po okresie pandemii tworzyć na nowo i skalować możliwości organizacji pod kątem planowania scenariuszy — uwzględniających zarówno zagrożenia, jak i szanse płynące z takich zdarzeń — aby uchwycić i oswoić rozmaite kwestie z różnych perspektyw. Dzięki temu szybciej zidentyfikujemy problemy i ograniczymy ryzyko wystąpienia w przyszłości  nieoczekiwanych skutków.

Największym wyzwaniem cyfryzacji i zarazem pierwszą przeszkodą, którą trzeba pokonać to wczesne wdrożenie. Pokonywanie oporu przed wdrożeniem najlepiej rozpocząć, pokazując niechętnym użytkownikom niepodważalne korzyści wynikające z nowego rozwiązania. Pandemia pokazała takie korzyści, jak i z drugiej strony w sposób niezwykle brutalny ujawniła słabe strony przedsiębiorców w tym zakresie. Należy powtarzać i utrwalać pracownikom, co zyskają wraz ze wdrożeniem. Przedsiębiorstwa powinny zdawać sobie sprawę z wartości dodanej i możliwości, jakie niesie ze sobą cyfryzacja, w szczególności w sytuacji wystąpienia pandemii, takiej jak Cvid-19, czy po tym okresie. Cyfryzacja to stopniowy proces. Tego rodzaju zmiana potrwa lata, nie kilka dni. Dlatego potem trudno nadrobić zaległości. 

Przedsiębiorstwa, które nie mają strategii cyfrowej, w szczególności dotyczącej sytuacji takiej jak pandemia Covid-19, powinny niezwłocznie podjąć takie wyzwanie i ją opracować, aby nie zostać w tyle. Aby móc w porę reagować na nagłe zmiany mające wpływ na ich działalność. Cyfryzacja sprawia, że rośnie znaczenie takich cech jak gotowości do zmian, kompetencji społecznych i znajomości zagadnień IT, co przed przedsiębiorstwami stawia nowe wyzwania związane ze szkoleniem i kształceniem pracowników. Wdrażanie nowego oprogramowania jest obciążone ryzykiem niepowodzenia – w dużej mierze zależy bowiem od nastawienia użytkowników. Opracowując strategię cyfrową przedsiębiorstwa, konieczne jest uwzględnienie tego problemu, aby móc mu skutecznie zapobiegać.

Model biznesowy to podstawa funkcjonowania większości przedsiębiorstw. 
Sam w sobie model biznesu nie jest jeszcze gwarantem sukcesu, może jednak walnie przyczynić się do jego osiągnięcia.
Struktura organizacyjna to sposób formalnej organizacji firmy i powiązań między nimi. 
Przedsiębiorstwa powinny zdawać sobie sprawę z wartości dodanej i możliwości, jakie niesie ze sobą cyfryzacja, a podczas prowadzenia szkoleń z nowego rozwiązania warto uparcie powtarzać i utrwalać pracownikom, co zyskają wraz ze wdrożeniem.